lieveheersbeestje

Lieveheersbeestje 1876, oorspronkelijk meestal onze(n)lieve(n)heersbeestje 1802 'kever' (Coccinella).

Het 'beest' moet hier waarschijnlijk als 'koe' worden begrepen. De naam Gods koe voor het lieveheersbeestje komt in veel Europese talen voor: Middelengels Goddyscos, Iers buohig-Doue, Bóin Dé, Russisch божья коровка; ook Duits Gottes-Kühlein, Frans vache à Dieu, Spaans Vaquilla de Dios (deze laatsten verouderde of dialectische vormen). Reden voor de aanduiding koe is mogelijk dat het lieveheersbeestje 'gemolken' kan worden: Als het over de pootjes gewreven wordt, scheidt het een onsmakelijke beschermingsvloeistof uit, die in de volksgeneeskunde gebruikt wordt als middel tegen tandpijn.

Een andere mogelijke verklaring is dat het is afgeleid van een ouder "Lieven Heers Haantjes" (Swammerdam 1738) met variantvorm "onze Vrouwen Haantkens", dat zich aansluit bij Engels ladybird, Duits Marienkäfer, Frans (ongebruikelijk) bête à bon Dieu. Dit is mogelijk een christianisering van Oudnoors freyafugla (vrouwenvogel of Freya's vogel).

-- AE