http://etymologiewebsite.nl/mediawiki/api.php?action=feedcontributions&user=Andre&feedformat=atomEtymologiewiki - Gebruikersbijdragen [nl]2024-03-28T07:20:05ZGebruikersbijdragenMediaWiki 1.31.0http://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=saamhorig&diff=7819saamhorig2021-06-14T09:25:17Z<p>Andre: </p>
<hr />
<div>'''Saamhorig''' 'het gevoel hebbend bij elkaar te horen'. Meestal in de samenstelling '''saamhorigheid'''. Uit ''saam'' 'met elkaar' (zie [[b:samen|samen]]) en ''horen'' 'behoren, passen'.<br />
<br />
Het feit dat het woord ook in het Afrikaans voorkomt (zie [[b:saamhoorig|saamhoorig]]) doet vermoeden dat het ouder is, maar er zijn geen attestaties te vinden van voor het einde van de 19e eeuw:<br />
<br />
* Kuyper 1886 (geciteerd in [http://kranten.kb.nl/view/pdf/id/ddd:010146941:mpeg21:p001%:a0109]): "dat elk hunner uitgroeie naar de volle maat, die voor hem in den raad des Heeren bestemd is, en dat nu in deze voleinding de heerlijkheid van hun saamhoorigheid tot hetzelfde lichaam in het zalig bewustzijn der innigste en teederste verbondenheid uitkome en gesmaakt worde"<br />
* ''De Locomotief'', 10-07-1891 [http://kranten.kb.nl/view/pdf/id/ddd:010292305:mpeg21:p001:a0003]: "[De Christelijke religie] kweekte in den boezem der volken een gevoel van saamhoorigheid"<br />
* ''Rotterdamsch Nieuwsblad'', 28-12-1896 [http://kranten.kb.nl/view/pdf/id/ddd:010292305:mpeg21:p001:a0003] "den band van saamhoorigheid versterken"<br />
<br />
De eerste twee citaten doen vermoeden dat het woord mogelijk is ontstaan in een religieuze betekenis (het een geheel vormen van het volk van God?), maar zijn toch onvoldoende om dat als meer dan een hypothese aan te nemen.<br />
<br />
-- AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=vanaf&diff=7818vanaf2021-06-14T08:57:30Z<p>Andre: </p>
<hr />
<div>Kan worden geantedateerd tot 1787 op basis van [http://databases.tanap.net/cgh/main.cfm?artikelid=24846 Archieven Kaapkolonie 18-05-1787]: "zo de Supp:lt hun koorn voor den gewonen prijs vanaf 8 p:s mud aan d E Comp:ie opbrengen". Ook in [http://www.republikanisme.nl/nederland/aan-het-volk-van-nederland.html Aan het volk van Nederland] uit 1781 komt het woord al voor ("Ook zouden zij de politiek nooit vanaf de preekstoel moeten verkondigen, want die is alleen voor de godsdienst geschikt.") Deze tekst doet mij echter vermoeden dat hij later gemoderniseerd is.<br />
<br />
--AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=baas&diff=7817baas2021-06-14T08:34:11Z<p>Andre: </p>
<hr />
<div>'''baas''' zn. ‘leider, hoofd van iets’<br />
<br />
Bij ''*basa-'' hore ook de zwak verbogen vorm ''*basan-'', overgeleverd als eigennaam (ohd. ''Baso'' e.d.). Daarnaast met rekkingstrap ''*bōsan-'', eveneens overgeleverd als eigennaam (ohd. ''Buoso'', oe. ''Bósa'', on. ''Bósi'' en ofrank. ''Bōso'' in de runeninscriptie van Frei-Laubersheim). Ten grondslag ligge een klasse 6 sterk werkwoord ''*basan-'' ‘krachtig spreken, gebieden’, dat net als Grieks ''phēsō'' ‘zal zeggen’ een ''s-''uitbreiding is van pie. ''*b<sup>h</sup>eh<sub>2</sub>-'' ‘spreken, zeggen’ (LIV<sup>2</sup> 69). Eveneens van deze wortel komt pgm. ''*bannan-'' ‘gebieden’ (nnl. [[b:bannen|''bannen'']]). De ''-s-'' vormde oorspronkelijk vermoedelijk het desideratief, in het Grieks de toekomstige tijd, maar in het Germaans meer een intensief. Vergelijk voor een zelfde vorming ''*leusan-'' (nnl. [[b:verliezen|''verliezen'']]) bij pie. ''*leuH-'' ‘afsnijden, losmaken’ (LIV<sup>2</sup> 417). Het werkwoord ''*basan-'' ‘krachtig spreken, gebieden’ overleeft mogelijk als o.a. nfri. ''baze'' ‘razen, tieren, pochen; wartaal spreken’, dr. ''bazen'' ‘wartaal spreken’ en nnl. [[b:bazelen|''bazelen'']] ‘id.’, vermoedelijk met vermenging of invloed van woorden als ''buizen, buischen'' ‘stoten; opstuiven van water’. Een oude nevenvorm zij ''*bassan-'', vanwaar mnl. ''bassen'' 'schreeuwen, blaffen, aanhitsen', verleden tijd ''bies'', (streektalig nnl. [[b:bassen|''bassen'']]). Vergelijk de afwisseling van ''*bakan-'' en ''*bakkan-'' (nnl. [[b:bakken|''bakken'']]).<br />
<br />
''Baas'' is dus op te vatten als ‘gebiedend, gebieder’, ook binnen het gezin. Vergelijk hoe nfri. ''heit'' ‘vader’ teruggaat op pgm. ''*haitjan-'' (verborgen in nnl. [[b:schout|''schout'']]), een afleiding bij ''*haitan-'' ‘gebieden, roepen, noemen’ (nfri. ''hjitte'', nnl. [[b:heten|''heten'']]).<br />
<br />
[O.E.C. van Renswoude]<br />
<br />
Alternatieve etymologie van Peter-Alexander Kerkhof, [https://neerlandistiek.nl/2021/06/etymologica-baas/]:<br />
<br />
'''baas'''. Mnl. ''baes'' 'gezinshoofd' in ''Van den vos Reynaerde'' (ca. 1250). Bij Kiliaen 'meester, vriend, gezinshoofd'. Mogelijk van Vulgairlatijn ''bassus'' 'dienaar, opzichter, leider, leenman' uit ouder ''vassus'' 'halfvrije, opzichter' < Gallisch ''*wassos'' 'dienaar'.<br />
<br />
-- AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=baas&diff=7816baas2021-06-14T08:32:59Z<p>Andre: </p>
<hr />
<div>'''baas''' zn. ‘leider, hoofd van iets’<br />
<br />
Bij ''*basa-'' hore ook de zwak verbogen vorm ''*basan-'', overgeleverd als eigennaam (ohd. ''Baso'' e.d.). Daarnaast met rekkingstrap ''*bōsan-'', eveneens overgeleverd als eigennaam (ohd. ''Buoso'', oe. ''Bósa'', on. ''Bósi'' en ofrank. ''Bōso'' in de runeninscriptie van Frei-Laubersheim). Ten grondslag ligge een klasse 6 sterk werkwoord ''*basan-'' ‘krachtig spreken, gebieden’, dat net als Grieks ''phēsō'' ‘zal zeggen’ een ''s-''uitbreiding is van pie. ''*b<sup>h</sup>eh<sub>2</sub>-'' ‘spreken, zeggen’ (LIV<sup>2</sup> 69). Eveneens van deze wortel komt pgm. ''*bannan-'' ‘gebieden’ (nnl. [[b:bannen|''bannen'']]). De ''-s-'' vormde oorspronkelijk vermoedelijk het desideratief, in het Grieks de toekomstige tijd, maar in het Germaans meer een intensief. Vergelijk voor een zelfde vorming ''*leusan-'' (nnl. [[b:verliezen|''verliezen'']]) bij pie. ''*leuH-'' ‘afsnijden, losmaken’ (LIV<sup>2</sup> 417). Het werkwoord ''*basan-'' ‘krachtig spreken, gebieden’ overleeft mogelijk als o.a. nfri. ''baze'' ‘razen, tieren, pochen; wartaal spreken’, dr. ''bazen'' ‘wartaal spreken’ en nnl. [[b:bazelen|''bazelen'']] ‘id.’, vermoedelijk met vermenging of invloed van woorden als ''buizen, buischen'' ‘stoten; opstuiven van water’. Een oude nevenvorm zij ''*bassan-'', vanwaar mnl. ''bassen'' 'schreeuwen, blaffen, aanhitsen', verleden tijd ''bies'', (streektalig nnl. [[b:bassen|''bassen'']]). Vergelijk de afwisseling van ''*bakan-'' en ''*bakkan-'' (nnl. [[b:bakken|''bakken'']]).<br />
<br />
''Baas'' is dus op te vatten als ‘gebiedend, gebieder’, ook binnen het gezin. Vergelijk hoe nfri. ''heit'' ‘vader’ teruggaat op pgm. ''*haitjan-'' (verborgen in nnl. [[b:schout|''schout'']]), een afleiding bij ''*haitan-'' ‘gebieden, roepen, noemen’ (nfri. ''hjitte'', nnl. [[b:heten|''heten'']]).<br />
<br />
[O.E.C. van Renswoude]<br />
<br />
Alternatieve etymologie van Peter-Alexander Kerkhof, [https://neerlandistiek.nl/2021/06/etymologica-baas/]:<br />
<br />
'''baas'''. Mnl. ''baes'' 'gezinshoofd' in ''Van den vos Reynaerde'' (ca. 1250). Bij Kiliaen 'meester, vriend, gezinshoofd'. Mogelijk van Vulgairlatijn ''bassus'' 'dienaar, opzichter, leider, leenman' uit ouder ''vassus'' 'halfvrije, opzichter' < Gallisch ''*wassos'' 'dienaar'.</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=vermouth&diff=7724vermouth2020-03-25T09:37:52Z<p>Andre: Doorverwijzing naar vermout verwijderd</p>
<hr />
<div>Zie [[b:vermout|vermout]]</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=vermout&diff=7723vermout2020-03-25T09:37:24Z<p>Andre: </p>
<hr />
<div>'''Vermout''' 'kruidenwijn'. Uit Frans ''vermouth'' < Duits ''Wermut'' 'alsem'. De oorsprong van ''Wermut'' (Engels ''wormwood'' < oe. ''wermod'', mnl. ''wermoet'') wordt vermoed te zijn pgm. ''*wera-'' 'man' + ''*mōda-'' 'moed', vanwege de afrodisische werking die absint geacht werd te hebben. -- AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=vermouth&diff=7722vermouth2020-03-25T09:36:25Z<p>Andre: Andre heeft pagina vermouth hernoemd naar vermout: officiële Nederlandse spelling</p>
<hr />
<div>#DOORVERWIJZING [[vermout]]</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=vermout&diff=7721vermout2020-03-25T09:36:23Z<p>Andre: Andre heeft pagina vermouth hernoemd naar vermout: officiële Nederlandse spelling</p>
<hr />
<div>'''Vermouth''' 'kruidenwijn'. Uit Frans ''vermouth'' < Duits ''Wermut'' 'alsem'. De oorsprong van ''Wermut'' (Engels ''wormwood'' < oe. ''wermod'', mnl. ''wermoet'') wordt vermoed te zijn pgm. ''*wera-'' 'man' + ''*mōda-'' 'moed', vanwege de afrodisische werking die absint geacht werd te hebben. -- AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=vermout&diff=7720vermout2020-03-25T09:34:52Z<p>Andre: Nieuwe pagina aangemaakt met ''''Vermouth''' 'kruidenwijn'. Uit Frans ''vermouth'' < Duits ''Wermut'' 'alsem'. De oorsprong van ''Wermut'' (Engels ''wormwood'' < oe. ''wermod'', mnl. ''wermoet''...'</p>
<hr />
<div>'''Vermouth''' 'kruidenwijn'. Uit Frans ''vermouth'' < Duits ''Wermut'' 'alsem'. De oorsprong van ''Wermut'' (Engels ''wormwood'' < oe. ''wermod'', mnl. ''wermoet'') wordt vermoed te zijn pgm. ''*wera-'' 'man' + ''*mōda-'' 'moed', vanwege de afrodisische werking die absint geacht werd te hebben. -- AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=voldingen&diff=7621voldingen2018-10-25T14:00:09Z<p>Andre: </p>
<hr />
<div>'''Voldingen''' 'beslissen'. Tegenwoordig is vrijwel alleen nog het voltooid deelwoord '''voldongen''' 'niet meer veranderbaar' in gebruik, vooral in de vaste uitdrukking ''voldongen feit''.<br />
<br />
Ontstaan uit ''vol-'' 'tot het einde' (zie [http://etymologiebank.nl/trefwoord/vol1 vol] voor meer voorbeelden van dit voorvoegsel) en ''[http://etymologiebank.nl/trefwoord/dingen dingen]'' 'een rechtszitting houden, pleiten'. De oorspronkelijke betekenis is dus 'een rechtszitting tot het einde voeren'. Een zaak werd dus voldongen door er een definitieve gerechtelijke uitspraak over te vellen.<br />
<br />
De oudste gevonden attestatie is het Recueil van het Rijksgraafschap Reckheim uit 1595[http://www.de-wit.net/bronnen/histo/keur-limb-b-rekem.htm], "De brieven van evocatie geexploiteert synde, den supliant, indien het proces niet en is voldingt, versoekt interinement van de selve brieven, en dat parthie advers sal hebben te procederen volgens de retroacten." (merk op dat ''dingen'' in deze tijd nog een zwak werkwoord is). Hier wordt nog de oorspronkelijke, letterlijke betekenis gebruikt. Latere vermeldingen zijn meer figuurlijk: "Dan heeft sy in gepeins met Phaon 't werk voldongen" (Blasius 1663[http://dbnl.org/tekst/blas001fida01_01/blas001fida01_01_0161.php]), "Ik ding hem na zyn lyf, en voor 't voldingen schrik." (vertaling ''De Cid'' 1697[http://dbnl.org/tekst/corn001cid_02_01/corn001cid_02_01_0005.php]), "Wat is 'er dierbaerder, dan dat hier toe ... een Heer ... de pen opvat, om deze groote waerheden te voldingen" (1715[http://dbnl.org/tekst/_boe003171501_01/_boe003171501_01_0030.php]).<br />
<br />
Vanaf het midden van de 19e eeuw werd het gebruik schaars, met uitzondering van het voltooid deelwoord, in een veel bredere context dan tegenwoordig, en het onvoltooid deelwoord, in de samenstelling 'voldingend bewijzen'.<br />
<br />
-- AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=fiets&diff=7343fiets2017-05-01T09:20:22Z<p>Andre: </p>
<hr />
<div>Een nieuwe theorie voor de herkomst van het woord 'fiets' is afkomstig van professor Gunnar de Boel van de Universiteit Gent. Hij stelt dat het woord afkomstig is uit het Duits, en daar een inkorting van ''Vize-Pferd'' (vice-paard), waarbij het voorvoegsel ''vize'' (uitgesproken 'vietze') 'vervanging, ersatz' betekent. Zie http://www.ugent.be/nl/actueel/nieuws/persberichten/etymologie-fiets.htm/.<br />
<br />
Deze etymologie heeft echter ook een aantal problemen. Allereerst is de grondvorm "Vize-P(f)erd" nergens aangetroffen. Ook doet de verdeling van op ''Viez'' of ''fiets'' lijkende woorden in de Duitse dialecten (behalve in Wipperfürth slechts in plaatsen langs de Nederlandse grens) eerder aan een ontlening uit het Nederlands denken dan andersom. Zie http://nederl.blogspot.com/2012/02/ga-toch-fietsen.html voor een artikel dat deze etymologie geheel onaannemelijk acht.<br />
<br />
-- AE<br />
<br />
Een vroege, en daarom wellicht betrouwbare bespreking is te vinden in [http://www.delpher.nl/nl/kranten/view?coll=ddd&identifier=MMKB04:000164691:mpeg21:a0009 de Maasbode, 15-8-1886]:<br />
<br />
:In plaats van het vreemde woord "velocipède" en de door de geleerden bedachte uitdrukking "rywiel", heeft, naar de ''Arh. Ct.'' enkele dagen geleden mededeelde, de spraakmakende gemeente het woord viets geschapen.<br />
:Het ''Haagsche Dagbl.'' vroeg naar den oorsprong van dit nieuwe woord en meende dat het samenhing met het Fransche "vitesse". De berichtgever te Groenloo van laatstgenoemd blad schrijft hierop het volgende:<br />
:Hoewel ik niet kan voldoen aan de uitnoodiging om u aangaande de herkomst van het woord viets (beter fiets), met welken naam men in Arnhem het rijwiel heeft gedoopt, in te lichten, hoop ik u toch te kunnen overtuigen, dat deze benaming, gebezigd door een inwoner van Geldserlands hoofdstad, het begrip van snelheid volgens het Geldersch taaleigen zeer eigenaardig uitdrukt. ''Fiets'' of ''viets'' is nl. geen bestaard van ''vitesse'', hoewel volgens hot Geldersch patois geen "''fiets''" zonder snelheid denkbaar is.<br />
:Het is de snelheid zonder gedruisch.<br />
:Zoo doet de bliksem "''fiets''", even als de kogel, die ons langs de ooren suist en de slag met de zweep door de lucht, zonder knal te veroorzaken. "Fiets" is een klanknabootsend woord, evenals ''boem'' by het schot en ''rrrt'' bij het ratelen van den spoortrein. Evenals aan "''fiets''" dus onafscheidelijk verbonden is het begrip van een minimum van tijd, zoo wordt het zelfstandig naamwoord, tot hiertoe slechts gebruikt als verkleinwoord: "een fietsken", alleen gebezigd om een minimum van stof aan te duiden.<br />
:Het kleine is niet ''per se'' een "fietsken"; maar het groote is het nooit. Alleen een geringe en kleine rest, wat de Duitschers "einen winzig kleinen Theil" noemen, is een "fietsken", byv. een klein staartje in een glas.<br />
<br />
Dit woord 'fiets' lijkt dus met 'zoef' of 'flits' vergelijkbaar te zijn.<br />
<br />
-- AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=onderwijzen&diff=7326onderwijzen2017-04-17T07:19:20Z<p>Andre: Verwijst door naar onderwijs</p>
<hr />
<div>#REDIRECT [[onderwijs]]</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=onderwijs&diff=7325onderwijs2017-04-17T07:18:48Z<p>Andre: Nieuwe pagina aangemaakt met ''''Onderwijs''' 'onderricht, les'. Substantivering bij het werkwoord '''onderwijzen'''. Uit onder- in een betekenis 'figuurlijk ondersteunen' en [[b:wijzen...'</p>
<hr />
<div>'''Onderwijs''' 'onderricht, les'. Substantivering bij het werkwoord '''onderwijzen'''. Uit [[b:onder|onder-]] in een betekenis 'figuurlijk ondersteunen' en [[b:wijzen|wijzen]]. Deze betekenis van onder- is ook te vinden in onderwijzen, [[b:onderleggen|onderleggen]] en wellicht [[b:onderhouden|onderhouden]]. De letterlijke betekenis is dus zoiets als 'iemand ondersteuning bieden door hem iets te tonen', en vandaaruit 'iemand zedelijk en godsdienstig onderricht geven' en vervolgens 'onderrichten, les geven'. Bron: [[wnt:M043783|WNT]].<br />
<br />
-- AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=fiets&diff=7316fiets2017-04-07T17:48:53Z<p>Andre: </p>
<hr />
<div>Een nieuwe theorie voor de herkomst van het woord 'fiets' is afkomstig van professor Gunnar de Boel van de Universiteit Gent. Hij stelt dat het woord afkomstig is uit het Duits, en daar een inkorting van ''Vize-Pferd'' (vice-paard), waarbij het voorvoegsel ''vize'' (uitgesproken 'vietze') 'vervanging, ersatz' betekent. Zie http://www.ugent.be/nl/actueel/nieuws/persberichten/etymologie-fiets.htm/.<br />
<br />
Deze etymologie heeft echter ook een aantal problemen. Allereerst is de grondvorm "Vize-P(f)erd" nergens aangetroffen. Ook doet de verdeling van op ''Viez'' of ''fiets'' lijkende woorden in de Duitse dialecten (behalve in Wipperfürth slechts in plaatsen langs de Nederlandse grens) eerder aan een ontlening uit het Nederlands denken dan andersom. Zie http://nederl.blogspot.com/2012/02/ga-toch-fietsen.html voor een artikel dat deze etymologie geheel onaannemelijk acht.<br />
<br />
-- AE<br />
<br />
Een vroege, en daarom wellicht betrouwbare bespreking is te vinden in [http://www.delpher.nl/nl/kranten/view?coll=ddd&identifier=MMKB04:000164691:mpeg21:a0009 de Maasbode, 15-8-1886]:<br />
<br />
:In plaats van het vreemde woord "velocipède" en de door de geleerden bedachte uitdrukking "rywiel", heeft, naar de ''Arh. Ct.'' enkele dagen geleden mededeelde, de spraakmakende gemeente het woord viets geschapen.<br />
:Het ''Haagsche Dagbl.'' vroeg naar den oorsprong van dit nieuwe woord en meende dat het samenhing met het Fransche "vitesse". De berichtgever te Groenloo van laatstgenoemd blad schrijft hierop het volgende:<br />
:Hoewel ik niet kan voldoen aan de uitnoodiging om u aangaande de herkomst van het woord viets (beter fiets), met welken naam men in Arnhem het rijwiel heeft gedoopt, in te lichten, hoop ik u toch te kunnen overtuigen, dat deze benaming, gebezigd door een inwoner van Geldserlands hoofdstad, het begrip van snelheid volgens het Geldersch taaleigen zeer eigenaardig uitdrukt. ''Fiets'' of ''viets'' is nl. geen bestaard van ''vitesse'', hoewel volgens hot Geldersch patois geen "''fiets''" zonder snelheid denkbaar is.<br />
:Het is de snelheid zonder gedruisch.<br />
:Zoo doet de bliksem "''fiets''", even als de kogel, die ons langs de ooren suist en de slag met de zweep door de lucht, zonder knal te veroorzaken. "Fiets" is een klanknabootsend woord, evenals ''boem'' by het schot en ''rrrt'' bij het ratelen van den spoortrein. Evenals aan "''fiets''" dus onafscheidelijk verbonden is het begrip van een minimum van tijd, zoo wordt het zelfstandig naamwoord, tot hiertoe slechts gebruikt als verkleinwoord: "een fietsken", alleen gebezigd om een minimum van stof aan te duiden.<br />
:Het kleine is niet ''per se'' een "fietsken"; maar het groote is het nooit. Alleen een geringe en kleine rest, wat de Duitschers "einen winzig kleinen Theil" noemen, is een "fietsken", byv. een klein staartje in een glas.<br />
<br />
Dit woord 'fiets' lijkt dus met 'zoef' vergelijkbaar te zijn.<br />
<br />
-- AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=fiets&diff=7315fiets2017-04-07T13:37:47Z<p>Andre: </p>
<hr />
<div>Een nieuwe theorie voor de herkomst van het woord 'fiets' is afkomstig van professor Gunnar de Boel van de Universiteit Gent. Hij stelt dat het woord afkomstig is uit het Duits, en daar een inkorting van ''Vize-Pferd'' (vice-paard), waarbij het voorvoegsel ''vize'' (uitgesproken 'vietze') 'vervanging, ersatz' betekent. Zie http://www.ugent.be/nl/actueel/nieuws/persberichten/etymologie-fiets.htm/.<br />
<br />
Deze etymologie heeft echter ook een aantal problemen. Allereerst is de grondvorm "Vize-P(f)erd" nergens aangetroffen. Ook doet de verdeling van op ''Viez'' of ''fiets'' lijkende woorden in de Duitse dialecten (behalve in Wipperfürth slechts in plaatsen langs de Nederlandse grens) eerder aan een ontlening uit het Nederlands denken dan andersom. Zie http://nederl.blogspot.com/2012/02/ga-toch-fietsen.html voor een artikel dat deze etymologie geheel onaannemelijk acht.<br />
<br />
-- AE<br />
<br />
Een vroege, en daarom wellicht betrouwbare bespreking is te vinden in [http://www.delpher.nl/nl/kranten/view?coll=ddd&identifier=MMKB04:000164691:mpeg21:a0009 de Maasbode, 15-8-1886]:<br />
<br />
:In plaats van het vreemde woord "velocipède" en de door de geleerden bedachte uitdrukking "rywiel", heeft, naar de ''Arh. Ct.'' enkele dagen geleden mededeelde, de spraakmakende gemeente het woord viets geschapen.<br />
:Het ''Haagsche Dagbl.'' vroeg naar den oorsprong van dit nieuwe woord en meende dat het samenhing met het Fransche "vitesse". De berichtgever te Groenloo van laatstgenoemd blad schrijft hierop het volgende:<br />
:Hoewel ik niet kan voldoen aan de uitnoodiging om u aangaande de herkomst van het woord viets (beter fiets), met welken naam men in Arnhem het rijwiel heeft gedoopt, in te lichten, hoop ik u toch te kunnen overtuigen, dat deze benaming, gebezigd door een inwoner van Geldserlands hoofdstad, het begrip van snelheid volgens het Geldersch taaleigen zeer eigenaardig uitdrukt. ''Fiets'' of ''viets'' is nl. geen bestaard van ''vitesse'', hoewel volgens hot Geldersch patois geen "''fiets''" zonder snelheid denkbaar is.<br />
:Het is de snelheid zonder gedruisch.<br />
:Zoo doet de bliksem "''fiets''", even als de kogel, die ons langs de ooren suist en de slag met de zweep door de lucht, zonder knal te veroorzaken. "Fiets" is een klanknabootsend woord, evenals ''boem'' by het schot en ''rrrt'' bij het ratelen van den spoortrein. Evenals aan "''fiets''" dus onafscheidelijk verbonden is het begrip van een minimum van tijd, zoo wordt het zelfstandig naamwoord, tot hiertoe slechts gebruikt als verkleinwoord: "een fietsken", alleen gebezigd om een minimum van stof aan te duiden.<br />
:Het kleine is niet ''per se'' een "fietsken"; maar het groote is het nooit. Alleen een geringe en kleine rest, wat de Duitschers "einen winzig kleinen Theil" noemen, is een "fietsken", byv. een klein staartje in een glas.<br />
<br />
Dit woord 'fiets' kan dus met 'zoef' vergelijkbaar kunnen zijn.<br />
<br />
-- AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=vanjewelste&diff=7314vanjewelste2017-04-07T12:23:24Z<p>Andre: Verwijst door naar jewelste</p>
<hr />
<div>#REDIRECT [[jewelste]]</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=in_vitro_fertilisatie&diff=7312in vitro fertilisatie2017-04-07T11:54:55Z<p>Andre: IVF, in vitro fertilisatie hernoemd naar in vitro fertilisatie</p>
<hr />
<div>bevruchting door het samenbrengen van een eicel en een spermatozoïde in een glazen schaaltje, bijvoorbeeld een petrischaal; Latijn ''vitrum'' = ''glas'', Latijn ''fertilitas'' = ''vruchtbaarheid''. [WD]</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=IVF,_in_vitro_fertilisatie&diff=7313IVF, in vitro fertilisatie2017-04-07T11:54:55Z<p>Andre: IVF, in vitro fertilisatie hernoemd naar in vitro fertilisatie</p>
<hr />
<div>#DOORVERWIJZING [[in vitro fertilisatie]]</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=halloween&diff=7309halloween2017-04-07T10:57:38Z<p>Andre: </p>
<hr />
<div>'''halloween''' '31 oktober' ([http://www.delpher.nl/nl/kranten/view?coll=ddd&identifier=ddd:011181289:mpeg21:a0060 1891] (Amerikaanse context)/[http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMHCO01:000076104:mpeg21:a0018 1901]), vermoedelijk via het Engels (1781) uit het Scots (1724). Samentrekking van ''Allhallows-even'', letterlijk 'allerheiligenavond'. In het Engels is de term gepopulariseerd door het gelijknamige gedicht van de Schotse dichter Robert Burns. Bron: [[oed:Halloween|OED]]<br />
<br />
--AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=halloween&diff=7308halloween2017-04-07T10:57:15Z<p>Andre: </p>
<hr />
<div>'''halloween''' '31 oktober' ([http://www.delpher.nl/nl/kranten/view?coll=ddd&identifier=ddd:011181289:mpeg21:a0060|1891] (Amerikaanse context)/[http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMHCO01:000076104:mpeg21:a0018 1901]), vermoedelijk via het Engels (1781) uit het Scots (1724). Samentrekking van ''Allhallows-even'', letterlijk 'allerheiligenavond'. In het Engels is de term gepopulariseerd door het gelijknamige gedicht van de Schotse dichter Robert Burns. Bron: [[oed:Halloween|OED]]<br />
<br />
--AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=halloween&diff=7307halloween2017-04-07T10:55:04Z<p>Andre: </p>
<hr />
<div>'''halloween''' '31 oktober' ([http://www.delpher.nl/nl/kranten/view?coll=ddd&identifier=ddd:011181289:mpeg21:a0060|1891] (Amerikaanse context)/[http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMHCO01:000076104:mpeg21:a0018 1901]), vermoedelijk via het Engels (1781) uit het Scots (1724). Samentrekking van ''Allhallows-even'', letterlijk 'allerheiligenavond'. Bron: [[oed:Halloween|OED]]<br />
<br />
--AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=halloween&diff=7306halloween2017-04-07T10:54:35Z<p>Andre: </p>
<hr />
<div>'''halloween''' '31 oktober' ([http://www.delpher.nl/nl/kranten/view?coll=ddd&identifier=ddd:011181289:mpeg21:a0060|1891] (Amerikaanse context)/][http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMHCO01:000076104:mpeg21:a0018 1901]), vermoedelijk via het Engels (1781) uit het Scots (1724). Samentrekking van ''Allhallows-even'', letterlijk 'allerheiligenavond'. Bron: [[oed:Halloween|OED]]<br />
<br />
--AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=halloween&diff=7305halloween2017-04-07T10:46:12Z<p>Andre: what was I thinking?</p>
<hr />
<div>'''halloween''' '31 oktober' < Engels (1781) < Scots (1724). Samentrekking van ''Allhallows-even'', letterlijk 'allerheiligenavond'. Bron: [[oed:Halloween|OED]]<br />
<br />
--AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=halloween&diff=7304halloween2017-04-07T10:45:46Z<p>Andre: Nieuwe pagina aangemaakt met ''''halloween''' '28 oktober' < Engels (1781) < Scots (1724). Samentrekking van ''Allhallows-even'', letterlijk 'allerheiligenavond'. Bron: OED --AE'</p>
<hr />
<div>'''halloween''' '28 oktober' < Engels (1781) < Scots (1724). Samentrekking van ''Allhallows-even'', letterlijk 'allerheiligenavond'. Bron: [[oed:Halloween|OED]]<br />
<br />
--AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=haar7&diff=7303haar72017-04-07T10:39:19Z<p>Andre: Nieuwe pagina aangemaakt met ''''Haartje''' in 'ben je een haartje betoeterd?' zowel als een aantal meer verouderde uitdrukkingen is vermoedelijk het verkleinwoord bij Middelnederlands ''hader'' 't...'</p>
<hr />
<div>'''Haartje''' in 'ben je een haartje betoeterd?' zowel als een aantal meer verouderde uitdrukkingen is vermoedelijk het verkleinwoord bij Middelnederlands ''hader'' 'twist, krakeel'. Zie ook [[b:betoeterd|betoeterd]].<br />
<br />
-- AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=betoeterd&diff=7302betoeterd2017-04-07T10:36:30Z<p>Andre: ben je een haartje betoeterd</p>
<hr />
<div>De uitdrukking '''Ben je een haartje betoeterd''' ('Ben je gek geworden') komt van '''betoeterd''' 'gek', een Zaanse dialectvorm van [[b:beteuterd]] 'onthutst, ontdaan', zie aldaar.<br />
<br />
Waar het 'haartje' in de uitdrukking vandaan komt, is niet duidelijk. Twee mogelijke verklaringen zijn:<br />
<br />
# Verkleinvorm van Mnl. ''hader'' 'twist, krakeel'<br />
# Een verouderd woord voor 'ongetrouwde vrouw, snol, hoer'<br />
<br />
-- AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=haartje_betoeterd&diff=7301haartje betoeterd2017-04-07T10:30:59Z<p>Andre: Verwijst door naar betoeterd</p>
<hr />
<div>#REDIRECT [[betoeterd]]</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=vogelmelk&diff=7300vogelmelk2017-04-07T10:08:33Z<p>Andre: eerste stuk verwijderd - bedoeld voor de etymologiebank, dus vermelden wat er in de etymologiebank staat is onnodige herhaling</p>
<hr />
<div>Ook andere Nederlandse en buitenlandse bronnen melden dat de verklaring van de botanische naam een raadsel is. Een Franse internetbron (Tilo Botanica) geeft als enige een oplossing. De naam is gegeven door Dioscorides, een Griekse arts en botanist, 90 n.Chr. gestorven. ‘Vogel’ zou dan meer specifiek een kip zijn. <br />
<br />
`emprunt du grec ancien ὀρνιθόγαλον, -ου (nom) [ < ὄρνις, -ιθος (nom) = l’oiseau, la poule` <br />
<br />
‘Melk’ heeft betrekking op het witte bloemdek. De betekenis zou dan kunnen zijn: ‘kippenwit’. Een plant met witte bloemen die door kippen wordt gegeten.<br />
<br />
[Aad van Diemen]<br />
<br />
Het woord melk in de naam van de plant kan betrekking hebben op een slijmerig sap in de stengel of op de witte kleur van de bloemen. Volgens een legende zouden vogels met het sap van deze planten hun dorst lessen en zo zou de plant aan haar eerst Griekse, dan Latijnse naam en vervolgens door vertaling aan haar Nederlandse naam geraakt zijn. [WD]</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=album&diff=6925album2016-09-14T07:10:05Z<p>Andre: Nieuwe pagina aangemaakt met 'De betekenisverschuiving van ‘boek met een verzameling’ naar 'grammofoonplaat' (in het Engels) wordt verklaard uit de gewoonte in de tijd dat er enkel 78-toerenpla...'</p>
<hr />
<div>De betekenisverschuiving van ‘boek met een verzameling’ naar 'grammofoonplaat' (in het Engels) wordt verklaard uit de gewoonte in de tijd dat er enkel 78-toerenplaten bestonden om grotere muziekstukken op meerdere platen te persen, en die dan te bundelen in een kartonnen omhulsel, waarmee het geheel op een album leek. De naam hield stand toen vervolgens grotere 33-toerenplaten het mogelijk maakten om een dergelijk muziekstuk geheel op één grammofoonplaat uit te brengen. Bron: [https://www.youtube.com/watch?v=Ge6Og4EetkY Alliterative]<br />
<br />
--AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=pingpong&diff=6867pingpong2016-03-16T00:21:21Z<p>Andre: antedatering 1907 -> 1900</p>
<hr />
<div>Antedatering:<br />
* [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110556641:mpeg21:a0070 Telegraaf 1900]: "Als altijd verschijnen tegen dezen tijd de nieuwste winterspelen. Het aardigste dat ik hiervan gezien heb, lijkt mij ping-pong of tafeltennis"<br />
* [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110556816:mpeg21:a0003 Telegraaf 1901]: "...de aristocratie te Budapest, moede van tennis, croquet en pingpong spelen en reeds verzadigd van het rijden met automobielen"<br />
--AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=pijlsnel&diff=6863pijlsnel2016-03-11T23:32:19Z<p>Andre: </p>
<hr />
<div>[http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010580313:mpeg21:a0003 Leeuwarder Courant 1816]: "de ballon ging daar pijlsnel wederom in de hoogte"</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=pijlsnel&diff=6862pijlsnel2016-03-11T23:31:59Z<p>Andre: Nieuwe pagina aangemaakt met '[Leeuwarder Courant 1816 http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010580313:mpeg21:a0003]: "de ballon ging daar pijlsnel wederom in de hoogte"'</p>
<hr />
<div>[Leeuwarder Courant 1816 http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010580313:mpeg21:a0003]: "de ballon ging daar pijlsnel wederom in de hoogte"</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=pigment&diff=6861pigment2016-03-02T22:21:03Z<p>Andre: Nieuwe pagina aangemaakt met 'De term ''pigment'' werd al eerder ontleend in de farmacie en alchemie, en komt als zodanig voor in de [http://www.dbnl.org/tekst/_bib004bibl01_01/_bib004bibl01_01_077...'</p>
<hr />
<div>De term ''pigment'' werd al eerder ontleend in de farmacie en alchemie, en komt als zodanig voor in de [http://www.dbnl.org/tekst/_bib004bibl01_01/_bib004bibl01_01_0778.php Delftse Bijbel 1477] "ende een salue maker sal maken pigmenten der sueticheit ende sal make salue der ghesontheit".<br />
--AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=piezel&diff=6859piezel2016-03-02T17:13:25Z<p>Andre: antedatering 1897 -> 1893</p>
<hr />
<div>* [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010166366:mpeg21:a0025 Algemeen Handelsblad 1893] "'n piezeltje van een opmerkingtje"<br />
Onduidelijk is mij de betekenis van het woord 'piezelierig' in [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010141671:mpeg21:a0005] uit 1882.<br />
<br />
--AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=pietlut&diff=6858pietlut2016-03-02T17:08:17Z<p>Andre: Nieuwe pagina aangemaakt met ''''pietluttig''' [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010588614:mpeg21:a0013 1883] 'kleingeestig'. Ongetwijfeld een afleiding van b:pietlut|, hoewel eerder geatt...'</p>
<hr />
<div>'''pietluttig''' [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010588614:mpeg21:a0013 1883] 'kleingeestig'. Ongetwijfeld een afleiding van [[b:pietlut|pietlut]], hoewel eerder geattesteerd. Aanvankelijk ook [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010165648:mpeg21:a0038 pietlutterig].<br />
--AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=pietepeuterig&diff=6857pietepeuterig2016-03-02T16:56:05Z<p>Andre: </p>
<hr />
<div>* [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110614813:mpeg21:a0025 ''Bataviaasch Handelsblad'' 1890]: "alle pietepeuterige en angstvallige calculatiën aan de schrijftafel"<br />
* [http://www.dbnl.org/tekst/_gid001189601_01/_gid001189601_01_0044.php ''De Gids'' 1896]: "dat is allemaal om van te gruwen van weeë pietepeuterigheid"<br />
--AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=pietepeuterig&diff=6856pietepeuterig2016-03-02T16:55:50Z<p>Andre: antedatering 1910 -> 1895</p>
<hr />
<div>* [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110614813:mpeg21:a0025 ''Bataviaasch Handelsblad'' 1890]: "alle pietepeuterige en angstvallige calculatiën aan de schrijftafel"<br />
* [http://www.dbnl.org/tekst/_gid001189601_01/_gid001189601_01_0044.php ''De Gids'' 1896]: "dat is allemaal om van te gruwen van weeë pietepeuterigheid"</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=pieteit&diff=6855pieteit2016-03-02T16:51:03Z<p>Andre: Nieuwe pagina aangemaakt met ''''piëteit''' 'vroomheid' [http://www.dbnl.org/tekst/bild002brie04_01/bild002brie04_01_0009.php Bilderdijk 1823] (gepubliceerd 1837) "waar zelfs oprechte ''pieteit'' ...'</p>
<hr />
<div>'''piëteit''' 'vroomheid' [http://www.dbnl.org/tekst/bild002brie04_01/bild002brie04_01_0009.php Bilderdijk 1823] (gepubliceerd 1837) "waar zelfs oprechte ''pieteit'' plaats had, werd die zoo door Staatzuchtige ''motiven'' verduisterd en daar meê vermengd..." < Frans ''piété'' < Latijn ''pietas'' < ''pius'' 'heilig, vroom'.<br />
--AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=pierewiet&diff=6854pierewiet2016-03-02T14:27:56Z<p>Andre: antedatering 1901-1925 -> 1869, de Pierewiet Club in Batavia als oorsprong, contemporaine beweringen rond de etymologie (pirouette lijkt het meest warschijnlijk)</p>
<hr />
<div>De term is ca. 1870 in Batavia ontstaan, waar een groep van feesten en dansen houdende jongemannen zich de "Pierewiet Club" noemde.<br />
<br />
In ''De Locomotief'' van 31-03-1870 [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010996239:mpeg21:a0010] (zie ook [http://leiden.courant.nu/issue/LD/1870-06-03/edition/0/page/1 Leidsch Dagblad] in juli 1870) wordt de naam afgeleid van pirouette:<br />
<blockquote><br />
Onze ''jeunesse dorée'', die reeds vroeger werd afgeschilderd als zich tot hoogste levensdoel een volkomen meesterschap in de edele danskunst te hebben gesteld, handhaaft dien roem met eere. Eene soirée muslcale beslaande uit strijkinstrumenten, dezer dagen in den Planten- en dierentuin gegeven, liep niet ten einde, zonder dat aan hunne danswoede was bot gevierd. Ja, wat meer zegt, er heeft zich thans een club onder hen ge vormd, welke zich "pleizier maken" in het algemeen ten doet stelt, schoon alweder dansen de hoofdzaak is. Niets evenaart hunne danswoede, of het moest zijn hunne ongekende mate van geestigheid. Pirouetter, Pirouette, Pierewiet, zie daar de afleiding voor den naam Pierewiet-club. Een stok met gouden knop is het onderscheidingsteeken, waaraan men de leden van het ge<br />
zelschap erkent. Even onafscheidelijk als de Oosterling zijn talisman met zich omdraagt, vergezelt deze Pierewietstok (sic) onze jeunesse dorée. Op hunne wandelingen en in de opera, op concerten en recepties, overal vertoonen zij zich met hun modern insigne, waaraan zij een tooverkracht toeschrijven, niet ongelijk aan die van het bekende reukfleschje van Bettemie, dat Van Lennep ons in zijn Klaasje Zevenster deed kennen. Geen twijfel dus meer, of Batavia kan op eene jeunesse dorée wijzen.<br />
</blockquote><br />
<br />
De ''Java-Bode'' van 10-06-1870 [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010495714:mpeg21:a0026] geeft een andere verklaring: "de pierewiet-club ontleent haren naam hieraan, dat haren leden zeer manies en in het geheel geen pierewaaijers zijn"<br />
<br />
In 1873 stelt het ''Bataviaasch handelsblad'' [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110533840:mpeg21:a0024] over de term 'pierewieters': "Dit woord zult ge vruchteloos in het woordenboek van De Vries en Winkel zoeken. Het is de karakteristieke benaming voor enkele Batiavaasche lions, die zich gekonstitueerd hebben tot een lichaam, welke de wereld en naar men wil ook zij zelven "pierewietclub" heet."<br />
<br />
De oudste vermelding lijkt een brief van Multatuli aan zijn vrouw uit 1869(?) te zijn [http://www.dbnl.org/tekst/mult001mdou05_01/mult001mdou05_01_0016.php], waarin hij schrijft: "Dag beste Tine, kus de kleine pierewieten". In zijn brieven uit 1869-1870 benoemt hij op meerdere plaatsen zijn kinderen aldus.<br />
<br />
--AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=piepklein&diff=6853piepklein2016-03-01T18:47:48Z<p>Andre: </p>
<hr />
<div>'''piepklein''' 'zeer klein' 1884. Gevormd naar analogie van [[b:piepjong|piepjong]]. Opvallend is dat de oudste drie vindplaatsen die ik heb gevonden (zie onder) alledrie uit Oost-Indië stammen. Toeval of is het woord van oorsprong Indisch Nederlands?<br />
<br />
* [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011102975:mpeg21:p006 Sumatra-Courant 1884]: "Zij wilden zich vergenoegen met een kind, onverschillig meisje of jongen, al was 't ook nog zoo'n piepklein dingetje"<br />
* [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010292420:mpeg21:p003 De Locomotief 1891]: "Dat piepklein dreumesje geeft eiglijk, welbekeken, // In 't vroolijk huisgezin den toon als koning aan!"<br />
* [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110615460:mpeg21:a0010 Bataviaasch Handelsblad 1892]: "dat de bosschen door geen ander gedierte als beeldschoone piepkleine kidangs bewoond worden"<br />
* [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110538562:mpeg21:a0002 De Telegraaf 1894]: "daarbij heel ronde kinnetjes, piepkleine neusjes en ongelooflijk groote blauwe oogen"<br />
--AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=piepschuim&diff=6852piepschuim2016-03-01T15:29:29Z<p>Andre: Nieuwe pagina aangemaakt met ''''piepschuim''' 'geëxpandeerd polystyreen' 1975 aanvulling WNT. Zo genoemd vanwege de schuimachtige structuur en het piepende geluid dat verkreg...'</p>
<hr />
<div>'''piepschuim''' 'geëxpandeerd polystyreen' [[wnt:A012781.re.1|1975 aanvulling WNT]]. Zo genoemd vanwege de schuimachtige structuur en het piepende geluid dat verkregen wordt als het over een vlak oppervlak wordt gewreven.<br />
--AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=piepklein&diff=6851piepklein2016-03-01T15:16:43Z<p>Andre: Nieuwe pagina aangemaakt met ''''piepklein''' 'zeer klein' 1884. Gevormd naar analogie van b:piepjong|. * [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011102975:mpeg21:p006 Sumatra-Courant 1884]: "Z...'</p>
<hr />
<div>'''piepklein''' 'zeer klein' 1884. Gevormd naar analogie van [[b:piepjong|piepjong]].<br />
<br />
* [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011102975:mpeg21:p006 Sumatra-Courant 1884]: "Zij wilden zich vergenoegen met een kind, onverschillig meisje of jongen, al was 't ook nog zoo'n piepklein dingetje"<br />
* [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010292420:mpeg21:p003 De Locomotief 1891]: "Dat piepklein dreumesje geeft eiglijk, welbekeken, // In 't vroolijk huisgezin den toon als koning aan!"<br />
* [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110615460:mpeg21:a0010 Bataviaasch Handelsblad 1892]: "dat de bosschen door geen ander gedierte als beeldschoone piepkleine kidangs bewoond worden"<br />
* [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110538562:mpeg21:a0002 De Telegraaf 1894]: "daarbij heel ronde kinnetjes, piepkleine neusjes en ongelooflijk groote blauwe oogen"<br />
--AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=pienter&diff=6850pienter2016-03-01T14:31:24Z<p>Andre: oudst gevonden vermelding van spelling "pienter" (i.p.v. "pinter") toegevoegd</p>
<hr />
<div>Niet onverwacht zijn de oudste vindplaatsen in een duidelijk Indisch Nederlandse context:<br />
* [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010228761:mpeg21:a0013 Padangsch nieuws- en avondblad 1862]: "zeg mij dan eens of dat niet ''pinter'' is"<br />
* [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010286811:mpeg21:a0022 De Locomotief 1865]: "Ook moeten de beambten "énorm pinter" zijn..."<br />
* [http://www.dbnl.org/tekst/_vad003186501_01/_vad003186501_01_0019.php van Houten 1865]: "Hij altijd heel veel bij ons aan huis komt! -- hij heel pinter (knap) en altijd plezierig."<br />
* [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011101270:mpeg21:a0015 Sumatra-courant 1868]: "Maar zoodra zoo'n hoofd niet afgesneden en mitsdien door een ander minder pinter vervangen..."<br />
* [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010803007:mpeg21:a0001 Utrechtsch provinciaal en stedelijk dagblad 1868]: "destijds kwam hij mij voor een pinter (zeer verstandig) ambtenaar te zijn"<br />
* [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010100918:mpeg21:a0015 Algemeen Handelsblad 1876]: "een inlander, een pientere vent, volkomen bekend met de gewoonte der Alvoeren"<br />
--AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=pienter&diff=6849pienter2016-03-01T14:26:57Z<p>Andre: antedatering 1894 -> 1862</p>
<hr />
<div>Niet onverwacht zijn de oudste vindplaatsen in een duidelijk Indisch Nederlandse context:<br />
* [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010228761:mpeg21:a0013 Padangsch nieuws- en avondblad 1862]: "zeg mij dan eens of dat niet ''pinter'' is"<br />
* [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010286811:mpeg21:a0022 De Locomotief 1865]: "Ook moeten de beambten "énorm pinter" zijn..."<br />
* [http://www.dbnl.org/tekst/_vad003186501_01/_vad003186501_01_0019.php van Houten 1865]: "Hij altijd heel veel bij ons aan huis komt! -- hij heel pinter (knap) en altijd plezierig."<br />
* [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011101270:mpeg21:a0015 Sumatra-courant 1868]: "Maar zoodra zoo'n hoofd niet afgesneden en mitsdien door een ander minder pinter vervangen..."<br />
* [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010803007:mpeg21:a0001 Utrechtsch provinciaal en stedelijk dagblad 1868]: "destijds kwam hij mij voor een pinter (zeer verstandig) ambtenaar te zijn"<br />
--AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=piekeren&diff=6848piekeren2016-03-01T13:50:45Z<p>Andre: antedatering 1886 -> 1865</p>
<hr />
<div>Reeds vanaf 1865, maar aanvankelijk enkel in het Indisch Nederlands:<br />
* [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010286834:mpeg21:a0020 De Locomotief 1865]: "daar zit ik nu reeds zoo vele dagen over te pikeren, dat ik mij gedrongen voel, mij tot U om licht te wenden"<br />
* [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010484183:mpeg21:a0042 Java-Bode 1869]: "Is het bij allen slechts pikeren over de geschiedenis..."<br />
* [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010287407:mpeg21:a0016 De Locomotief 1869]: "...zit op Java de reiziger te pikeren, hoe hij het geschiktst van de eene kustplaats naar de andere zal komen"<br />
* [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010495811:mpeg21:a0029 Java-Bode 1870]: "langdurig overwegen (piekeren zou men hier zeggen)"<br />
* [http://www.dbnl.org/tekst/_gid001187501_01/_gid001187501_01_0056.php De Gids 1875]: "Meermalen zal echter het bezigen van Maleische of Javaansche in plaats van Hollandsche woorden slechts louter als een uitvloeisel der gewoonte om dergelijke woorden te gebruiken moeten worden beschouwd; waarom zegt men toch [...] pikeren voor nadenken?"<br />
--AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=slaapkamer&diff=6847slaapkamer2016-03-01T13:22:52Z<p>Andre: Nieuwe pagina aangemaakt met ''''slaapkamer''' 'vertrek waarin men slaapt' [http://www.dbnl.org/tekst/_bib004bibl01_01/_bib004bibl01_01_0532.php Delftse Bijbel 1477] "ende heeft hem ghehudet mit si...'</p>
<hr />
<div>'''slaapkamer''' 'vertrek waarin men slaapt' [http://www.dbnl.org/tekst/_bib004bibl01_01/_bib004bibl01_01_0532.php Delftse Bijbel 1477] "ende heeft hem ghehudet mit sijnre voetster in een slaepcamer" (en diverse andere vindplaatsen). Uit [[b:slapen|slapen]] + [[b:kamer|kamer]]. Vergelijk mhd ''slâfkamere'' (nhd ''Schlafkammer'', maar ''Schlafzimmer'' is gebruikelijker).<br />
--AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=Etymologiewiki:Lijst_gemelde_ontbrekende_woorden/W&diff=6846Etymologiewiki:Lijst gemelde ontbrekende woorden/W2016-03-01T13:10:03Z<p>Andre: </p>
<hr />
<div>Terug naar: [[Etymologiewiki:Lijst gemelde ontbrekende woorden]]<br />
<br />
'''[[waagstuk]]'''<br />
<br />
'''[[waardering]]''' <br />
<br />
'''[[waardigheid]]''' <br />
<br />
'''[[wallebakken]]''' fuiven, boemelen<br />
<br />
'''[[wandelaar]]''' <br />
<br />
'''[[wandelkerk]]''' <br />
<br />
'''[[wapenfeit]]''' <br />
<br />
'''[[warrig]]''' <br />
<br />
'''[[waterpomptang]]''' <br />
<br />
'''[[waterschap]]''' of hoogheemraadschap. Wanneer is deze naam voor het eerst aan dit eerbiedwaardige college gegeven?<br />
<br />
'''[[wat ik je brom]]'''<br />
<br />
'''[[waslijst]]'''<br />
<br />
'''[[wc-eend]]'''<br />
<br />
'''[[weddelken]]''', een houten blokje, dat rond een spijker of schroef kon draaien en waarmee men de deuren van bijvoorbeeld een keukenkastje sloot.<br />
<br />
'''[[wederhelft]]'''<br />
<br />
'''[[wederkerigheid]]'''<br />
<br />
'''[[weerborstel]]'''<br />
<br />
'''[[weergaloos]]'''<br />
<br />
'''[[weerhaan]]'''<br />
<br />
'''[[weerhouden]]'''<br />
<br />
'''[[weerkaatsen]]''' <br />
<br />
'''[[weerkleed]]''' in de betekenis van kopie of afschrift<br />
<br />
'''[[weeromstuit]]'''<br />
<br />
'''[[weerstaan]]'''<br />
<br />
'''[[weerstand]]'''<br />
<br />
'''[[weesfiets]]''' <br />
<br />
'''[[weeïg]]''' <br />
<br />
'''[[welbehagen]]'''<br />
<br />
'''[[weliswaar]]'''<br />
<br />
'''[[welletjes]]''': het is --<br />
<br />
'''[[werkloos]]'''<br />
<br />
'''[[wetmatigheid]]''' <br />
<br />
'''[[wichelroede]]'''<br />
<br />
'''[[wielrennen]]''', '''[[wielrenner]]'''<br />
<br />
'''[[wijnmaand]]'''<br />
<br />
'''[[wijnstok]]'''<br />
<br />
'''[[wijsheidstand]]'''<br />
<br />
'''[[wilskracht]]'''<br />
<br />
'''[[witwassen]]'''<br />
<br />
'''[[woelig]]'''<br />
<br />
'''[[woelmuis]]'''<br />
<br />
'''[[worteltrekken]]''' ontleend aan Duits wurzelziehen?<br />
<br />
'''[[wui]]'''<br />
<br />
'''[[wuiten]]''' meerkoet</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=wielrenner&diff=6845wielrenner2016-03-01T13:09:18Z<p>Andre: </p>
<hr />
<div>'''wielrennen''' 'snel fietsen, fietsend een wedstrijd houden', '''wielrenner''' 'iemand die wielrent' [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010137974:mpeg21:a0084 1889] "een andere wielrenner". Van [[b:rennen]] 'hard rijden op een paard', bij uitbreiding ook 'hard rijden met een voertuig', onder invloed van [[b:wielrijder|wielrijder]]. <br />
--AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=wielrenner&diff=6844wielrenner2016-03-01T13:08:44Z<p>Andre: </p>
<hr />
<div>'''wielrennen''' 'snel fietsen, fietsend een wedstrijd houden', '''wielrenner''' 'iemand die wielrent' [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010137974:mpeg21:a0084 1889] "een andere wielrenner". Van ''rennen'' 'hard rijden op een paard', bij uitbreiding ook 'hard rijden met een voertuig', onder invloed van [[b:wielrijder|wielrijder]]. <br />
--AE</div>Andrehttp://etymologiewebsite.nl/mediawiki/index.php?title=wielrenner&diff=6842wielrenner2016-03-01T13:06:57Z<p>Andre: wielrennen hernoemd naar wielrenner</p>
<hr />
<div>'''wielrennen''' 'snel fietsen, fietsend een wedstrijd houden', '''wielrenner''' 'iemand die wielrent'. Van ''rennen'' 'hard rijden op een paard', bij uitbreiding ook 'hard rijden met een voertuig'. [http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010137974:mpeg21:a0084 1889] "een andere wielrenner". Het woord is daarmee een jonger broertje van [[b:wielrijder|wielrijder]], dat reeds sinds 1869 aangetroffen wordt.<br />
<br />
--AE</div>Andre